Już niedługo rozpocznie się nowy rok szkolny. Niektórzy logopedzi po raz pierwszy staną przed koniecznością opracowania programu zajęć logorytmicznych dla przedszkolaków. Co taki program powinien zawierać? W jaki sposób dobrać ćwiczenia, zabawy, aby w trakcie zajęć rozwijać mowę dzieci i jednocześnie ich poczucie rytmu, wrażliwość na muzykę?
Pragnę podzielić się z Wami swoimi doświadczeniami w tym zakresie. Już dwa lata prowadziłam logorytmikę w przedszkolu, w grupie mieszanej.
Istnieją ogólne zasady pracy z piosenką na zajęciach logorytmicznych:
- Prezentacja piosenki.
- Omówienie piosenki - o czym jest, czy dziecko zrozumiało jej treść.
- Rozgrzewka motoryki dużej związana z treścią piosenki.
- Ćwiczenia artykulacyjne i oddechowe związane z tematyką piosenki.
- Ćwiczenia akcentowania wyrazów w zdaniu, pochodzącym z piosenki - ćwiczenia intonacji (kontur wznoszący i opadający)
- Ćwiczenia prozodii mowy - rytmizacja tekstu.
- Inscenizacja treści piosenki - za pomocą gestów umownych oddajemy treść piosenki. W ten sposób rozwijamy u dzieci komunikację niewerbalną.
- Ilustracja ruchowa do piosenki, która nie jest związana z treścią piosenki.
Każde spotkanie z dziećmi rozpoczynam piosenką Na powitanie, a następnie w trakcie poszczególnych zajęć realizuję ćwiczenia mające na celu wszechstronny rozwój dzieci.
Nadrzędnym celem zajęć jest usprawnianie aparatu oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnego oraz usprawnianie techniki mówienia poprzez frazowanie śpiewanego i mówionego tekstu, wypowiadanie ze zmienną intonacją głosek, sylab, wyrazów, zdań, rymowanek i wierszyków, a także poprzez ćwiczenia ortofoniczne i dźwiękonaśladowcze. Dzieci chętnie naśladują odgłosy otoczenia i czynności ludzkiego organizmu - śmiech, chrapanie, dmuchanie czy chuchanie.
Ważną rolę podczas zajęć odgrywa rozwijanie percepcji i pamięci słuchowej. Kształtowaniu tych umiejętności służą ćwiczenia w rozpoznawaniu dźwięków otoczenia wydawanych przez różne przedmioty, zwierzęta, instrumenty, ćwiczenia w rozpoznawaniu źródeł dźwięków, ich natężenia, wysokości i barwy, ćwiczenia w dobieraniu rymów. W tym miejscu nie można zapomnieć o ćwiczeniach rytmizujących - wystukiwanie lub wyklaskiwanie rytmu, rytmizację wypowiedzi czy odtwarzanie rytmu poprzez ruch swobodny (przy akompaniamencie naturalnym lub perkusyjnym), planowany.
Pisząc program zajęć logorytmicznych należy także w nim uwzględnić usprawnianie motoryki dużej i małej dzieci oraz ich znajomość schematu własnego ciała i orientację w przestrzeni. Utrwalanie poleceń "do góry", "w dół", "w bok", "do przodu", "do tyłu", "w prawo", "w lewo" u dzieci w wieku przedszkolnym jest niezbędne. Przedszkolaki na ogół mają jeszcze duże trudności ze wskazaniem swoich prawych i lewych części ciała.
Na zakończenie zajęć warto zastosować ćwiczenia wyciszające i wyhamowujące. Może być to piosenka na pożegnanie lub ćwiczenia inicjujące określoną reakcję dziecka na wcześniej ustalony sygnał słowny, dźwiękowy bądź wizualny na tle muzyki relaksacyjnej.
I jeszcze jedna wskazówka: na zajęciach logorytmicznych mile widziane są rekwizyty.
Publikacje, do których sięgam przygotowując zajęcia logorytmiczne (głównie przydatne do ćwiczeń słuchowo-ruchowych):
- Barańska M., 2013, Klaśnij, tupnij, raz i dwa! Zabawy ze śpiewem (w komplecie z 3 płytami CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Barańska M., Gąsieniec S., 2018, Dźwięki mowy, rytm i ruch. Piosenki z zabawami kształtującymi słuch fonemowy, sprawność ruchową i ruchowo-słuchową (w komplecie z 2 płytami CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Forecka-Waśko K., 2011, W rytmie skoków i podskoków. Piosenki i zabawy muzyczne dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo:Harmonia.
- Klaman T., 2017, Piosenki-Bąbelki. Zabawy z muzyką dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Klaman T., 2017, Piosenki-Cukierki. Zabawy z muzyką dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Klaman T., 2017, Piosenki-Perełki. Zabawy z muzyką dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Klaman T., 2018, Gra w kolory. Zabawy z muzyką dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Ludkiewicz E., Ludkiewicz B. J., 2016, Rozwijam się śpiewająco. Piosenki z zabawami dla dzieci (w komplecie z płytą CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Newlaczyl A., Szłapa K., Tomasik I., 2019, Zabawy logorytmiczne dla najmłodszych. Ćwiczenia wykorzystywane w profilaktyce i terapii lodopedycznej, rytmice oraz nauczaniu przedszkolnym i zintegrowanym, Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Praca zbiorowa, 2016, Co to? Kto to? Ćwiczenia i zabawy z dźwiękiem (w komplecie z płytą CD), Warszawa, Wydawnictwo: Seventh Sea.
- Szłapa K., Tomasik I., Wrzesiński S., 2019, Historyjki słuchowe i dźwięki. Materiał ilustracyjno-dźwiękowy do usprawniania percepcji i pamięci słuchowej dla dzieci i młodzieży (w komplecie z 2 płytami CD), Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Zuchowska R. H., 2011, Od aktora do zielarza. Piosenki i zabawy muzyczne (w komplecie z płytą CD), Lublin, Wydawnictwo: Polihymnia.
- Brahms Johannes Kołysanka
- Daquin Luis-Claude Kukułka
- Mozart Wolfgang Amadeus Eine kleine Nachtmusik
- Musorgski Modest Taniec kurcząt w skorupkach (z cyklu "Obrazki z wystawy")
- Offenbach Jacques Kankan
- Rimski-Korsakow Nikołaj Lot trzmiela
- Strauss Batia Comedians Galop
- Strauss Johann (ojciec) Marsz Radetzkiego
- Strauss Johann (syn) Odgłosy wiosny
- Vivaldi Antonio Cztery pory roku
- Kiepiela-Koperek A., 2017, Głoska, sylaba, słowo. Scenariusze grupowych zajęć logopedycznych dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Maćkowiak A., 2012, Wielka księga zagadek, Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Skorek M. E., 2010, 100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych, Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
- Tońska-Mrowiec, 2005, Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne, Gdańsk, Wydawnictwo: Harmonia.
